ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛЫП ЖАТҚАН ЖОБАЛАР

«Квазибөлшектер» ұғымын және топтық-теориялық әдістерді қолдана отырып, сирек кездесетін көп бөлшектерді жүйелердің динамикасын кинетикалық сипаттаудың жаңа мүмкіндіктері

Жобаның идеясы-біз бұрын ұсынған екі бөлшекті кинетикалық теңдеуді қолдана отырып, кинетикалық теорияның интерпретациясын одан әрі кеңейту және шашырау операторын дивергентті түрге дәл түрлендіру және теңдеулерді түрлендіру үшін ренормальды топты қолдану негізінде "квазибөлшек" және "квази-соқтығысу" ұғымдарын енгізу

Жетекшісі: , • AP19678165 • 2023-2025

Ғарыштық жағдайдан хабардар ететін ұлттық жүйені дамытуға Қазақстанның телескоптар желісін құру

Бағдарлама АТО телескоптарын жаңғырту және роботтандыру нәтижесінде мүмкін болған барлық байланысты, үйлестіру, автоматтандыру және мәліметтерді өңдеу стратегияларын пайдалана отырып, астрономиялық зерттеулерге арнайы әзірленген икемді кестесі бар көп функциялы аспаптық жалпы мақсаттағы оптикалық обсерваторияны құруға бағытталған, ФАФИ оптикалық және есептеу құралдарын пайдалануға мүмкіндік беретін инфрақұрылымды дамыту.

Жетекшісі: Омаров, Чингис • BR20381077 • 2023-2025

Жетекшісі: Омаров, Чингис • Грант AP14869395 МНВО РК • 2022-2024

Сейферт галактикаларының ядро маңындағы аймақтың динамикасын зерттеу

Жобаның идеясы: ФАФИ цифрланған ерекше мұрағат спектрлік бақылауларын, сонымен қатар, жақында алынған бақылаулардың нәтижелерін қолданып, осы мәліметтерге талдау жүргізіп, СГ фотометрлік және спектрлік маңызды айнымалылығын көрсететін каталогын құру мақсатында, сонымен қатар, ол мәліметтерге болашақта жан-жақты зерттеу жүргізу. Жобаны орындау барысында мұрағат және жаңадан алынған спектрлік бақылаулар мәліметтерінің өзі ЯБГ зерттеулерімен айналысатын халықаралық қауымдастық үшін үлкен қызығушылық тудырады. Бұл ауқымды материалды жан-жақты талдау нәтижелері СГ айнымалылығының табиғатын түсіндіреді және мүмкін, мұндай айнымалылықтың жаңа ерекшеліктерін табады.

Жетекшісі: Шомшекова, Сауле • AP19676713 • 2023-2025

Қазақстандық және халықаралық оптикалық құралдарды және инновациялық технологияларды қолданып астрономиялық зерттеу хабын құру

Зерттеу мақсаты – Астрономиялық хабты (AстроХаб) құру – Ассы-Түрген Обсерваториясында қазақстандық және халықаралық оптикалық телескоптарды,жерге жақын ғарыштық кеңістікті мониторингілеу кешенін,бақылау мәліметтерін жинауға, талдауға, сақтауға және олардың өсуін қамтамасыз етуге арналған аппараттық-бағдарламалық құралдарды байланыстыратын біртұтас экожүйе,жердегі обсерваторияларға арналған оптика-механикалық аспаптар бойынша құзыреттіліктің артуын қамтамасыз ету.

Жетекшісі: Омаров, Чингис • BR21881880 • 2023-2025

Тығыз жұлдызды шоғырлардағы орташа массалы қара құрдымдар

Жобаның идеясы орташа массалы қара құрдымның (ОМҚҚ) галактикалық орталықтарындағы тығыз жұлдызды шоғырларының жас жұлдыздар динамикасына әсерін зерттеуге, және осы арқылы ОМҚҚ іздеуге бағытталған. Жобаның ерекшелігі жұлдыздық жүйенің барлық динамикалық компоненттері үшін, бір бөлшек-бір жұлдыз қағидаты бойынша 10 миллион жылға жуық уақыт аралығында, көп дене есебін тікелей интеграциялау әдістерін қолдану болып табылады. Сандық модельдеріміздің нәтижелері Галактика орталығының бақылауларымен салыстыруға және ондағы ОМҚҚ болуын анықтауға мүмкіндік береді

Жетекшісі: Панамарев, Тарас • AP14870501 • 2022-2024


АЯҚТАЛҒАН ЖОБАЛАР

Ғарыштық жағдайдан хабардар болу үшін ұлттық жүйені құру: алыс ғарыш және ғарыштық ауа райын, жерге жақын ғарыш кеңістігін мониторингілеу

Бағдарлама ең алдымен ЖЖҒК қауіпсіз пайдалану мәселелерін шешуге, орбиталық объектілердің қауіпті жақындауы (ең алдымен қазақстандық ғарыш аппаратары), астероидтық қауіп, ғарыштық ауа райын бақылау, ғарыш қоқыстарының қалдықтарын бақылауға бағытталған

Жетекшісі: Омаров, Чингис • Программа BR11265408 МЦРИАП РК • 2021-2023

Астрофизикалық энергия кезіндегі жұлдыздардағы және алғашқы термоядролық синтездегі реакциялар

Бұл жобаның мақсаты жұлдыздарда өтетін термоядролық реакциялардың жылдамдығын, Ғаламның бастапқы нуклеосинтезін және басқарылатын термоядролық синтезді есептеудің бірыңғай әдістерін әзірлеу, сондай-ақ реактордың термоядролық плазмасын сынау кезінде әртүрлі жеңіл ядроларда радиациялық қармау реакцияларын ықтимал зерттеу болып табылады

Жетекшісі: Джазаиров-Кахраманов, Альберт • Грант AP09259174 МОН РК • 2021-2023

Изучение скоростей некоторых термоядерных реакций в солнечных циклах и BBN

The goal of the Project is in the development of unified methods for calculating full sections and rates of thermonuclear reactions which occurr in Big Bang nucleosynthesis and in controlled fusion reactions, on the basis of modified potential cluster model, and comparative analysis of the obtained results with experimental data

Жетекшісі: Дубовиченко, Сергей • Грант AP09259021 МОН РК • 2021-2023

Жетекшісі: Юрин, Денис • Грант AP08052312 МОН РК • 2020-2022

Асқынжаңа жұлдыздарымен біріктірілген гамма-сәулелену жарқылдарының зерттеуі

Жобаның негізгі идеясы асқынжаңа жұлдыздарымен біріктірілген ұзақ гамма-сәулелену жарқылдарының заманауи зерттеулеріне орай асқынжаңа жұлдыздардың жарылысына негіз болатын массивті Вольф-Райе жұлдыздар деген болжам. Біздің галактикадағы Вольф-Райе жұлдыздарының болуы, өз кезегінде, кіші және орта диаметрлі Қазақстандық телескоптарды қолдана отырып, оларды егжей-тегжейлі зерттеуге қосымша мүмкіндіктер ашады. Галактикалық Вольф-Райе жұлдыздарының қасиеттері және оларды космологиялық ұзақ мерзімді гамма-сәулелену жарқылдарына біріктірілген асқынжаңа жұлдыздар жарылысының алғашқы негізі ретінде теңдестіру, болашақтағы біздің галактикада болатын гамма-сәулелену жарқылымен байланысты апатты процестерді болжауға мүмкіндік береді.

Жетекшісі: Аймұратов, Ерлан • Грант AP08855631 МОН РК • 2020-2022

Литий изотоптарында басқарылатын термоядролық синтез процесінде өтетін қосымша термоядролық реакцияларды зерттеу

Жобаның мақсаты - Толық көлденең қималарды, астрофизикалық S-факторларды және литий изотоптарында басқарылатын термоядролық синтез процесінде жүретін термоядролық реакциялардың жылдамдығын алу. Литийдің термоядролық реакторлық плазмасын сынау кезінде литий изотоптарындағы осы радиациялық түсіру реакцияларын зерттеу.

Жетекшісі: Джазаиров-Кахраманов, Альберт • Грант AP05130104 МОН РК • 2020-2022

Фотометриялық бақылауларды қолдана отырып, геостационарлық жерсеріктердің өмірі мен тозуын бағалау

Жоба идеясы – ғарыш саласында қолданылатын, геостационарлық жерсеріктерінің фотометрлік сипаттамалары бойынша, әртүрлі спектрлік аймақтағы материалдардың қасиеттерінің өзгеруін зерттеу. Орбиталық соқтығысулар және ғарыштық радиациялар әсерінен жерсеріктерінің, сонымен қатар Казсат, материалмен жабындар (әртүрлі пленкалар, қабаттарын ажырату, өте жұқа бояу қабаттары болуы мүмкін және т.б.), қасиеттерінің өзгеруін жерсеріктің қанша уақытқа дейін жұмыс жасайтынын болжау.

Жетекшісі: Бибосинов, Асылхан • Грант AP08052884 МОН РК • 2020-2022

Исследование физических процессов во внегалактических и галактических объектах и их подсистемах

Программа имеет целью исследование физических процессов во Вселенной на основе наблюдений, развитие теоретических и численных моделей эволюции звезд, звездных систем и неравновесных процессов околоземного пространства, изучение релятивистских эффектов в компактных объектах и влияния темной материи на движение барионной материи, исследование процессов нуклеосинтеза в звездах.

Жетекшісі: Омаров, Чингис • ПЦФ МОН BR05236322 • 2018-2020

Жетекшісі: Серебрянский, Александр • АКМИР 0003-1/ПЦФ-15 • 2015-2017

Аммиактың жұтылуын және оның Юпитер мен Сатурн атмосфераларындағы вариациясын зерттеу

Алып-ғаламшарлар атмосфераларында аммиак маңызды рөл атқарады. Бірақ, оның көптеген ерекшеліктері, тропосфера аймағында таралуы және оның бұлт тәрізді агент ретіндегі сипаттамасы аз зерттелген. Жоба мақсаты - Юпитер және Сатурнның атмосфераларындағы газ тәріздес аммиакты жұтылу жолақтардың кеңістіктік-уақыттық вариация заңдылықтарын және олардың ғаламшарлардың жылулық тәртібімен байланыстары анықтау және аймақтарын орнату.

Жетекшісі: Тейфель, Виктор • 0073/ГФ4-15 • 2015-2017

Жұлдыздарда және басқарылатын термоядролық синтездегі термоядролық реакциялар

Протондық және нейтрондық реакцияларымен бірге байланысты Күн CNO циклінің термоядролық үрдістерінің толық қиылысуын сипаттау бойынша ядролық астрофизиканың өзекті мәселелерін шешу үшін осы зерттеулер бағытымен анықталады. Бұл теориялық зерттеулер жұлдыздардағы және Күндегі жұлдыздық заттардың термоядролық синтез үрдістерінің өту механизімдерін түсіндіру үшін маңызды. Бұл механизмдерді түсіну болашақта халықаралық тәжірибелік термоядролық реактор түрін орнату үшін басқарылатын термоядролық синтез үдерістерінде, кез келген жұлдыздардағы термоядролық үрдістердің толық қиылысу және реакциялардағы жылдамдықтары есептерін орындауға мүмкіндік береді.

Жетекшісі: Дубовиченко, Сергей • 0070/ГФ4-15 • 2015-2017

Роботтандырылған телескоптар, Big Data технологиясы және жоғары өнімді есептеуші жүйелер негізінде ұлттық виртуалды обсерватория құру

Бағдарламаның идеясы - Қазақстан Республикасының астрономиялық зерттеулерін жаңа технологиялық деңгейге ауыстыру, ұлттық Виртуалды Обсерваторияны (ВО) құру, құралдық мүмкіндіктерді және қазақстандық обсерваториялардың бақылау мәліметтерін халықаралық астрономиялық ортаға енгізу

Жетекшісі: Омаров, Чингис • Программа BR10965141 МОН РК • 2021-2023

Галактикалық және галактикадан тыс масштабтары бойынша каталогтардың мәліметтерін көп деңгейлі талдауы

Жобаның негізгі идеясы қазіргі кездегі дәстүрлі талдау әдістерімен қамтуға болмайтын әртүрлі астрономиялық аспаптар мен миссиялардан алынған көп өлшемді мәліметтерді өңдеу мен талдауға негізделген зерттеулердің қазіргі жағдайына негізделген. Тиісінше, қазіргі кезде үлкен деректермен жұмыс істей алатын, яғни жоғары өнімді есептеу кластерлеріндегі көп өлшемді деректерді сақтайтын, шығаратын және тиімді талдау жүргізетін жетілдірілген бағдарламалық жасақтама жүйелері жасалуда. Жалпы, бұл бізге белгілі ашық астрофизикалық мәселелерді басқа қырынан қарастыруға, шешімдер табудың жаңа тәсілдерін ұсынуға мүмкіндік береді. Бұл міндеттерге мыналар жатады: жіктеу, кластерлеу, аномалияны анықтау, уақытты талдау, регрессия, визуализация. Көп өлшемді мәліметтермен объектілерді талдау мүлдем жаңа белгісіз мәселелерді анықтауы да сирек емес.

Жетекшісі: Аймұратов, Ерлан • Грант AP09258811 МОН РК • 2021-2023

Эллиптикалық галактикалар: Құрылымы, динамикасы және гравитациялық толқындардың көздері

The Project is aimed at the study of dynamical stability of various triaxial configuratins of N-body systems with respect to external perturbations. One of the major goals of the analysis is in simulating and understanding the actual observed peculiaritites in structure and shape of elliptical galaxies. Besides, it is planned to investigate the accretion of stars onto central supermassive black hole, as well as dwarf types of galaxies as potential sources of gravitational waves

Жетекшісі: Омаров, Чингис • Грант AP09259383 МОН РК • 2021-2023

Rates of thermonuclear processes in Big Bang nucleosynthesis

The goal of the Project is in the development of inified methods for calculating full sections and rates of thermonuclear reactions which occurr in Big Bang nucleosynthesis and in controlled fusion reactions, and comparative analysis of the obtained results with experimental data and results of other authors

Жетекшісі: Дубовиченко, Сергей • Грант AP08855616 МОН РК • 2020-2022

Кіші денелердің апатты термобұзылуының негізінде экзопланеталық жүйелердің FEB сценарийі

Кеплер миссиясының аясында 4 жылдық бақылау барысында экзопланеталар мен онымен байланысты құбылыстарды іздеу мақсатында көптеген қызықты объектілер табылды, олардың әрекеттері әлі толық түсіндірілмеген. Олардың ішінде – KIC 8462852 жұлдызының әрекеті, жарқырауының периоды емес төмендеуін көрсететін, оны периодты орбиталық құбылыстармен түсіндіру мүмкін емес. Қазіргі уақытта байқыланатын құбылыстарға жауап беретін механизм туралы бірде-бір жауап жоқ.Жобаның идеясы, жарқырауы периоды емес төмендеуін көрсететін экзопланеталық жүйелерге кіші аспан денелердің (кометалар, астероидтық жіне басқа кіші денелер) апатты термобұзылу теориясын қолдану. Мәселені шешу барысында кеңейтілген щеңберде FEB сценарийін қолдану арқылы шешу ұсынылған.

Жетекшісі: Шестакова, Любовь • Грант AP08956243 МОН РК • 2020-2022

Тікелей интегралдау әдісімен галактикалық орталықтарды сандық моделдеу

The idea of the Project - to study the dynamics of physical processes occurring in the centers of galaxies during the interaction of stars with a central supermassive black hole (SMBH), using the latest advances in computational technology

Жетекшісі: Панамарев, Тарас • Грант AP08856184 МОН РК • 2020-2022

Жетекшісі: Юрин, Денис • МЦРИАП РК • 2018-2020

Жетекшісі: Вильковиский, Эммануил • МОН РК 0073-10/ПЦФ-15 • 2015-2017

Жетекшісі: Серебрянский, Александр • 0069/ГФ4-15 • 2015-2017

Газтозаңды дискамен зат алмасу процестерін және жұлдыздардың айнымалылығын зерттеу

Жұлдыздар маңындағы қабықшаларда және газтозаңды дискаларда жұлдыздардың пайда болуы кезіндегі белсенді процестерді зерттеумен байланысты мәселелер астрофизиканың айтарлықтай өзекті мәселелеріне жатады. Жоба мақсаты – Жұлдыздардың айнымалылығы және микроайымалылы, экзоғаламшар транзиттер фотометриялық зерттеулері, жұлдыздар арасындағы және оларды қоршаған газ-тозаңды дискалармен зат алмасу үдерістерін зерттеу.

Жетекшісі: Шестакова, Любовь • 0075/ГФ4-15 • 2015-2017

Жетекшісі: Вильковиский, Эммануил • VolkswagenStiftung • 2006-2009